Tajne panstwo wydane przez Znak Horyzont w 2014 r. w 100. rocznicę urodzin Jana Karskiego
Nakład „Tajnego państwa” jest na wyczerpaniu, można kupić jeszcze pojedyncze egzemplarze. Kto nie kupił wcześniej słynnej książki Jana Karskiego, to z wielką trudnością znajdzie ją dziś w księgarniach.
Otrzymane przez Fundację środki z Fundacji PZU pozwoliły zakupić ponad 500 egzemplarzy książki i jej dystrybucję do bibliotek publicznych i uniwersyteckich, a także do 160 ośrodków więziennych w Polsce.
Kto jeszcze nie ma „Tajnego państwa” na półce, będzie miał także szansę posłuchać książki, którą do zapisu cyfrowego przeczytał aktor Jakub Gierszał w ramach realizowanego projektu z Fundacją PZU.
Liczymy też na szybkie wznowienie książki przez wydawnictwo Znak Horyzont.
Jan Karski napisał „Tajne Państwo” w czasie wojny, zaczął w marcu a skończył w sierpniu 1944 r. w Stanach Zjednoczonych. Pierwotnie autor miał zachęcić opinię publiczną w Ameryce do nakręcenia filmu, ale ten pomysł się nie zrealizował. Książka od początku miała jasno określony cel – przedstawić zachodniemu społeczeństwu sytuację w okupowanej Polsce, działania Polskiego Państwa Podziemnego, zagładę narodu żydowskiego, wojenną rzeczywistość. Obudzić sumienie świata, zmienić bieg historii?
„Nie daję Panu żadnych poleceń ani instrukcji. Nie reprezentuje pan polskiego rządu ani jego polityki. Ułatwienia, jakie panu stworzymy, mają charakter czysto techniczny. Pańskie zadanie polega tylko na obiektywnym przedstawieniu tego, co pan widział, co przeżył i co kazano panu opowiedzieć o ludziach w Polsce i innych okupowanych krajach Europy”.
Przepisująca materiały Krystyna Sokołowska z Janem Karskim – hotel Regis, Nowy Jork, wrzesień 1944.
Po dostarczeniu maszynopisu książki, Karski został poproszony o wprowadzenie zmian: usunięcia wątków, które mogłyby niekorzystnie wpłynąć na stosunki amerykańsko-radzieckie, dodanie opisu powstania w getcie w 1943 i wprowadzenia elementów erotycznych w celu przyciągnięcia czytelnika. Karski nie opisał powstania w getcie, ponieważ nie był jego świadkiem, nie zgodził się także na wątek erotyczny. Autor unikał podawania prawdziwych nazwisk i nazw miejscowości, aby nikomu nie zaszkodzić. W okupowanej Polsce wciąż toczyła się przecież wojna.
Pierwsze wydanie książki ukazało się w języku angielskim w nakładzie blisko 400 tys. egzemplarzy. Książka uzyskała znakomite recenzje i znalazła się na liście amerykańskich bestsellerów. A jej autor był zapraszany na liczne spotkania autorskie i dyskusję, zarówno w kręgach na Wschodnim i Zachodnim Wybrzeżu.
„Tajne państwo” wydano również m.in. w Szwecji (1945), Norwegii (1946), Francji (1948).
W Polsce książka została opublikowana dopiero w 1999 r., 55 lat po jej pierwszym wydaniu w Stanach Zjednoczonych i ponownie w nowym tłumaczeniu w 2014 r. Przywrócono wówczas nazewnictwo, topografię, usunięte fragmenty tekstu. W drugim polskim wydaniu zachowano niedopowiedzenia i celowo wprowadzone do tekstu przekłamania wynikające z konieczności zachowania bezpieczeństwa. Rozszyfrował je w dołączonym aneksie prof. Andrzej Kunert wspólnie z Janem Karskim a przypisy opracował prof. Piotr Wróbel z Uniwersytetu w Toronto.
Tę książkę czyta się jednym tchem. Napisana językiem dynamicznym, trzymającym w nieustannym napięciu przestawia losy autora, który pisze we wstępie, że … „moim szczerym zamiarem było opisanie tylko osobistych przeżyć…”.
Z dnia na dzień marzenia młodego, wykształconego chłopaka o pracy w dyplomacji rozsypują się w pył, podobnie jak marzenia innych w tamtym czasie. Podejmuje walkę, ale nie zbrojną, zostaje kurierem, który przemierza Europę jako emisariusz. Utrzymuje kontakt między władzami konspiracyjnymi a Rządem RP na Uchodźctwie. Złapany i torturowany przez Niemców, bojąc się, że dłużej nie wytrzyma bólu i zdradzi, targa się na własne życie.
Ryzykując, przedostaje się dwukrotnie do getta a następnie do obozu przejściowego niedaleko Bełżca. Jako naoczny świadek zagłady Żydów, spotyka się głowami państw, politykami, kluczowymi organizacjami Alianckimi, próbując ich nakłonić do zdecydowanych działań. Warto zwrócić uwagę, że Jan Karski napisał tę książkę w wieku trzydziestu lat. Wszystkie jego dokonania i przeżycia były więc bardzo żywe i przedstawione z perspektywy młodego, ale jakże dojrzałego człowieka.
