Muzeum Historii Polski English

Partner strategiczny

Muzeum Historii Polski

Partnerzy Roku Karskiego

MSZ RP
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
 NBP
UW

Partnerzy medialni Roku Karskiego

 Polskie Radio

Sukces filmu o Janie Karskim w Chicago

Dyskusja panelowa z Andrzejem Rojkiem, Sławomirem Grünbergiem, E. Thomasem Woodem, Bożeną Nowicką McLees oraz Zbigniewem Banasiem w Centrum Kopernikańskim w Chicago (zdj: Jakub Luczkiewicz) Dyskusja panelowa z Andrzejem Rojkiem, Sławomirem Grünbergiem, E. Thomasem Woodem, Bożeną Nowicką McLees oraz Zbigniewem Banasiem w Centrum Kopernikańskim w Chicago (zdj: Jakub Luczkiewicz)

Dokument o misji Jana Karskiego został przedstawiony na warsztatach o studiach polsko-żydowskich odbywających się na Instytucie Illinois w Chicago.  Dokument „Karski i władcy ludzkości” kontynuuje udany tour po Stanach Zjednoczonych i świecie. Film opisuje działania Karskiego mające na celu zaalarmowanie zachodnich przywódców o trwającej rzezi Żydów w okupowanej Polsce. Dzieło zostało także zaprezentowane na Międzynarodowych Warsztatach na temat Studiów Stosunków Polsko-Żydowskich, gdzie wzbudziło duże zainteresowanie audytorium.  

8 kwietnia po projekcji w Centrum Kopernikańskim w Chicago odbył się panel dyskusyjny z zaproszonymi gośćmi. Obecni byli: Sławomir Grünberg, laureat nagrody Emmy i reżyser filmu, Andrzej Rojek, Przewodniczący Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego, E. Thomas Wood, autor książki: „Jan Karski: jak jeden człowiek próbował powstrzymać Holokaust”, Bożena Nowicka McLees, dyrektorka Programu Studiów Polskich na Uniwersytecie Loyola, a także krytyk filmowy Zbigniew Banaś.  

Zapytany o motywy działania Karskiego Wood odpowiedział: „Nie wydaje mi się, żeby Karski miał jakieś złudzenia w sprawie tego co mógłby osiągnąć. Zawsze podkreślał, w wypowiedziach publicznych i prywatnych, że po prostu wykonywał swoje obowiązki – obowiązki Polaka, chrześcijanina i człowieka. Jako dziecko dowiedział się od ojców jezuitów, że utrata nadziei jest śmiertelnym grzechem, zatem nie mógł dopuścić, żeby doprowadziło go to do bierności w obliczu zła.” Jedno z pytań dotyczyło archiwalnego materiału filmowego, nakręconego w murach warszawskiego getta, który częściowo został włączony do dokumentu. Grünberg wyjaśnił, że usiłował wstrząsnąć publicznością, pokazując im życie codzienne w getcie. Ponadto film zawiera inne urywki z czasów II Wojny Światowej, fragmenty innych dzieł o Janie Karskim oraz wywiady z osobami go znającymi. Przedstawiono w nim także rekonstrukcje zatrzymania Karskiego, ucieczki, pracy jako emisariusza i rozmów z zachodnimi przywódcami.

Po projekcji jedna z osób na sali, Amerykanka z polskimi korzeniami stwierdziła, że fragmenty rekonstrukcyjne były bardzo potrzebne, żeby zbalansować film i dać widzowi chwilę wytchnienia od przedstawionych w materiałach archiwalnych obrazów upokorzenia, biedy i wszechobecnej śmierci. 10 kwietnia film został wyświetlony w Muzeum Holokaustu i Centrum Edukacji w Skokie, na przedmieściach Chicago. We wprowadzeniu emerytowany prezydent Muzeum i członek Rady Dyrektorskiej Sam Harris nazwał Karskiego „niezłomnym w swych przekonaniach”. Konsul Konrad Zieliński z Konsulatu Generalnego RP powiedział, że dobra znajomość historii pomaga unikać tworzenia historii jako przekazu czarno-białego.  

Widownia była wyraźnie poruszona seansem. Podczas odpowiedzi na liczne pytania, Grünberg zdradził kulisy powstawania produkcji. Archiwalne fragmenty filmu zostały nagrane przez niemieckich żołnierzy i były wykorzystywane jako element antysemickiej propagandy. Na ironię zakrawa fakt, że producenci filmu musieli zapłacić tysiące dolarów za prawo do wykorzystania ich w dokumencie. Reżyser opowiadał także o niesamowitym przyjęciu dzieła w Rosji, gdzie został przyjęty jako głos demokracji i przykład bohaterskiego działania przeciwko tyranii.